Burgertop L750

10 x 75+

"We hebben het ons hele leven al zo druk gehad"

Leidenaren op leeftijd: hebben zij behoefte aan meer betrokkenheid? 

Door Twan Hol, Juul Schepens en Bente Schreurs

Een gevarieerde groep van minstens 750 mensen bij elkaar krijgen om over hun stad te praten - dat is de opdracht voor de organisatoren van de L750 Burgertop (zie kader). Ook minder makkelijk bereikbare groepen als ouderen horen bij een diverse vertegenwoordiging. Zij vormen een grote groep in de hedendaagse vergrijzende samenleving. Maar hoe bereik je hen? En zit de Leidse 75-plusser eigenlijk wel te wachten op meer inspraak? Wij voerden tien gesprekken met 75-plussers om daar meer inzicht in te krijgen. 

Ouderen klagen steen en been. Althans, dat is een wijdverspreide gedachte in de maatschappij (zo blijkt bijvoorbeeld uit het discussies op internet, maar ook uit een artikel van de OuderenOmbudsman en de media) De zorg is niet goed, ouderen zijn eenzaam en er wordt niet genoeg aan ze gedacht. Ook in de Tweede Kamer worden ouderen als 'zielig' neergezet, met als hoogtepunt de 50PLUS partij. Ouderen moeten dus zeker aan het woord komen in een burgertop. 

Maar waar jongeren gemakkelijk bereikt kunnen worden voor deelname aan zo'n huiskamersessie, via sociale media en contacten op werk of school, ligt dat voor ouderen veelal anders. Daarnaast is hun mobiliteit een probleem. Om vooraf een beter beeld te krijgen over wat er leeft onder ouderen en hun bereidheid tot deelname te peilen, hebben wij gesproken met 75-plussers (negen individuen en één zwemteam). Wat bleek? Het valt best mee met het geklaag van ouderen.

Een volle agenda
Maatschappelijk betrokken 75-plussers zijn bijvoorbeeld te vinden in het lokale verenigingsleven. Veel ouderen komen iedere week samen om te bridgen of klaverjassen en zijn wellicht bereid deel te nemen aan de huiskamersessies. De negen zwemsters van het openluchtzwembad De Vliet die wij spraken in een gezellig Leids koffiehuis, zijn echter sceptisch. De dames vragen zich af wat er gedaan wordt met hun inbreng. Toen de gemeente de openingstijden van hun zwembad wilde aanpassen en zelfs sprak over sluiting, kwamen ze in actie. Ze gingen protesteren voor het stadhuis. Over de resultaten zijn ze niet tevreden. ''Zoals zij het in hun hoofd hebben, zo gebeurt het'', zegt één van de dames resoluut over het stadsbestuur. Het zwembad was een paar dagen langer open, maar voor meer veranderingen hebben hun protesten niet gezorgd. Daarnaast geven ze allen aan weinig tijd te hebben voor inspraak, ze hebben het druk genoeg met baantjes trekken en koffie drinken.

Hoe zit het dan met de ouderen in verzorgingstehuizen? Zij hebben vaak een sterke persoonlijke binding met Leiden, maar dompelen zich nog zelden onder in het stadsleven. Voor meneer Guldenaar (91), bewoner van maakt dat weinig uit. Speciaal voor het gesprek had hij een plan voor de L750 opgesteld en hij presenteerde ons, vol vuur, zijn gedachten over de stad. Wat er volgens Guldenaar moet veranderen? Lees dat in het kader hiernaast.

Ondanks Guldenaars zwakke gezondheid, zou hij met veel enthousiasme deelnemen aan een huiskamersessie. Hij noemt zichzelf echter een uitzondering in zijn leeftijdscategorie. ''Ouderen worden overspoeld met nieuwe materie, dat wordt ze vaak te veel.'' Dat is jammer, vindt hij. ''Mensen die zeggen 'het is wel goed zo', die moet je afschrijven'', concludeert Guldenaar stellig.

Kleine leefwereld
De mensen waarop Guldenaar doelt, zijn er in overvloed. Op straat is er weinig animo om ons kort te woord te staan over maatschappelijke participatie. Veel 75-plussers zijn achterdochtig en bang om op de foto te gaan. Een vrouw die graag anoniem wil blijven, houdt het kort: ''Nee, ik voel me niet maatschappelijk betrokken en ik heb geen behoefte aan meer inspraak.'' Hierna zet ze snel haar weg voort.

Anderen willen wel wat meer kwijt over hun geringe behoefte aan meer inspraak. Zo geven ze aan dat er goed voor ze gezorgd wordt door hun kinderen en/of kleinkinderen. Ook in de politiek wordt aan ze gedacht. ''Wij zijn een groep met veel geld, dus er wordt wel voor ons gesproken'', zo zegt meneer Van Es (87), een van de ondervraagden die we troffen in een verzorgingstehuis. Bovendien zijn de tien 75-plussers niet allemaal goed ter been. Als het ze veel moeite zou kosten om een huiskamersessie bij te wonen, zouden ze niet gaan.

Waar ze echter wel graag heen willen, is het Leids Ontzet. Op de vraag welk onderwerp in Leiden hen het meest aan het hart ging, antwoorden minstens drie van hen vol passie: ''3 oktober.'' Nu zal dat onderwerp waarschijnlijk niet als hoogst op de agenda staan tijdens de huiskamersessies voor de Burgertop L750. Dus is het zaak om te weten wat er nog meer speelt onder de Leidse 75-plusser en vooral, op welke manier de organisatoren van de Burgertop L750 daarachter kunnen komen.

Het recept voor succes
De reden voor de geringe vraag naar inspraak op lokaal niveau? Socioloog Marjolein Broese van Groenou van de Vrije Universiteit noemt als verklaring dat ouderen selectiever worden met het deelnemen aan activiteiten omdat de lichamelijke gezondheid achteruit gaat. ''De zaken vallen af waarvoor ouderen hun best moeten doen," zegt Groenou, "je zou ze daarom kunnen enthousiasmeren voor kleinere taken binnen het project." De socioloog denkt dat een huiskamersessie als 'een hoop werk en georganiseer' voor ouderen klinkt. "Je zou het daarom klein en concreet kunnen maken", sluit ze af.

Een succesvol project dat op het advies van Groenou aansluit, is bijvoorbeeld Verhalenvertellers voor de buurt van Stichting Zid. Dit is een kleinschalig project met een concreet doel: een podium geven aan gepensioneerden die graag hun verhaal willen vertellen. Onder begeleiding bereiden ouderen een vertelling voor van tien minuten die vervolgens wordt opgevoerd in zorginstellingen, buurtcentra en bejaardentehuizen. Met dit project willen de initiatiefnemers aandacht vragen voor thema's die spelen in wijk en na afloop kunnen de makers en bezoekers met elkaar in contact komen om ideeën uit te wisselen. Het project gaat van start in Den Haag.

Het lijkt erop dat ouderen graag actief zijn op een plek die voor hen dichtbij en vertrouwd is. Nu rijst de vraag: hoe kun je ouderen bereiken met het verzoek mee te doen aan een huiskamersessie? Voor een gedegen antwoord is er contact gelegd met Theo van Tilburg, hoogleraar Sociologie en Sociale Gerontologie aan de Vrije Universiteit. Hij bevestigt onze verwachting: de meeste 75-plussers zijn nauwelijks actief op sociale media, waardoor je de oplossing dichterbij huis moet zoeken. "Je kunt 75-plussers het beste bereiken via wijkbladen, die nog vaak door ouderen gelezen worden, op ontmoetingsplekken zoals de markt, of nog beter: op plekken waar ze al een activiteit doen", suggereert Van Tilburg.

De tien gesprekken met 75-plussers tonen aan dat er meer tevredenheid is onder ouderen dan van te voren gedacht. Althans, als het over de stad Leiden gaat. Ouderen lijken zich meer bezig te houden met persoonlijke zaken, zoals hun gezondheid en familieleden. Daarnaast zijn ze minder mobiel, ''hebben ze het hun hele leven al druk gehad'' en klinkt een huiskamersessie hen als een hoop gedoe in de oren. Desondanks voelt een meerderheid van de ouderen er wel wat voor om hun zegje te doen, zolang het maar in hun eigen vertrouwde omgeving gebeurt. Dan is meneer Guldenaar zonder twijfel van de partij. ''Waarom ik me betrokken wil voelen bij de stad? Omdat je dan leeft.''

  • Over wat voor burgertop gaat het hier eigenlijk? 

De Burgertop L750 is een burgertop die Leidenaren wil betrekken bij de plannen van de gemeenteraad voor de komende jaren. Het plan vond zijn oorsprong in de gedachte dat er veel ontevredenheid heerst onder Leidenaren, maar dat de politieke participatie erg laag is. De L750 burgertop ontleent zijn naam aan het 750-jarig jubileum van Leiden in 2017 en het aantal burgers dat de organisatie minimaal wil bereiken. Met een netwerk van ambassadeurs worden eerst huiskamersessies in kleine groepjes van ongeveer tien personen gehouden, op veel locaties door de stad. Voornamelijk bij mensen thuis. Aan de hand van de uitkomsten van die sessies, wordt uiteindelijk een groot manifest gemaakt welke gepresenteerd wordt aan de gemeenteraad. De wens is dat de lokale politiek hier verder mee aan de slag gaat.
























Het plan van Guldenaar

Pieter Guldenaar (91) was een uitzondering tijdens de tien gesprekken. Ondanks zijn hoge leeftijd is hij nog steeds maatschappelijk betrokken en helemaal niet zo tevreden over zijn geboortestad Leiden. Hij werkte als geoloog in onder andere Ghana en was hoofdambtenaar op het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Tijdens zijn pensionering heeft hij deelgenomen aan vele netwerken, zoals een plaatselijke politieke partij en een volkstuindersvereniging. Oftewel, Guldenaar is een ervaren organisator. Voor de L750 stelde hij een plan op. Zijn speerpunten:

  • Annexatie van buurgemeenten is geen oplossing voor de groeiende bevolkingsdichtheid in Leiden.

  • Er moet een manier gevonden worden om de bevolkingsgroei af te remmen of goed te verspreiden.

  • Behoud belangrijke natuurvoorzieningen als het Van der Werfpark.

  • Verbeter de busverbindingen richting Den Haag, Utrecht, Haarlem, Noordwijk en Scheveningen.

  • Houd veranderingen kleinschalig.

  • Hanteer een plattegrond als instrument bij de huiskamersessies om te bekijken wat er waar veranderd moet worden. 

Column

Een ouderwets potje klagen

Niet alleen de 50PLUS partij, maar ook de rest van de politieke partijen praat geregeld over de problematiek van ouderen. Toch blijkt uit onze tien gesprekken dat ouderen helemaal niet zo ontevreden zijn. Volgens Bente mogen ouderen eigenlijk wel wat meer klagen, want er is niks mis met een ouderwets potje klagen. Lees haar column hier

In beeld: Leidse betrokkenheid onder ouderen

Fotocollage

Klik hier voor onze fotocollage met 10 x 75+'ers. 

Universiteit Leiden
Mogelijk gemaakt door Webnode
Maak een gratis website. Deze website werd gemaakt met Webnode. Maak jouw eigen website vandaag nog gratis! Begin